Novak Adžić: Priča o jednoj zaboravljenoj ličnosti

Novak Adžić: Priča o jednoj zaboravljenoj ličnosti
Jedan pogled na biografiju profesora dr Milana Rakočevića, borca za nezavisnu i slobodnu Crnu Goru političkog savjetnika Krsta Zrnova Popovića, i čovjeka koji je nakon Drugog svjetskog rata bio osuđena potom rehabilitovan i nastavio da živi u Sloveniji gdje je i sahranjen RAKOČEVIĆ Dr Prof. MILAN, (rođen 1914.godine, Krnja Jela kod Kolašina-umro 1983.godine u Ljubljani), filozof, književnik, književni prevodilac, kritičar, poliglota, publicista, novinar, pisac. Crnogorski patriota, istaknuti crnogorski zelenaš, pristalica CFS (Crnogorske federalističke stranke), borac za nezavisnu i slobodnu Crnu Goru i politički savjetnik generala Krsta Zrnova Popovića, te jedan od ideologa u Politčkom odboru  Štaba Krstove „Lovćenske brigade“ 1942-1944. godine. Akademska karijera: Gimnaziju je završio u Kolašinu, Bijelom Polju i Nikšiću.  Završio je Filozofski fakultet (grupa za filozofiju) u Ljubljani. Na Filozofskom fakultetu u Ljubljani doktorirao je 1941.godine, odbranivši doktorsku disertaciju pod naslovom „ Petar Petrović Njegoš i čojstvo“. Predsjednik doktorske komisije bio je profesor filozofije dr Miko Županić; u komisiji su bili vodeći filozofi sa Ljubljanskog univerziteta, među kojima i čuveni Veber. Učesnik je svjetskog Kongresa filozofa, održanom između dva svjetska rata, na kojemu je ostavio impresivan utisak svojim izlaganjem o crnogorskom filozofskom pogledu na svijet i Njegoševoj filozofskoj i društvernoj misli. Politička stremljenja: Slijedi dr Sekulu Drljevića, Savića Markovića-Štedimliju, Milivoja Matovića u pogledu shvatanja crnogorskog nacionalnog pitanja. Eksponirani je protagonista teze o autohtonoj crnogorskoj etnogenezi-naciogenezi-istoriogenezi. Kao intelektualac zanimao se posebno temama koje se tiču književnosti i državnog i nacionalnog crnogorskog trajanja. Pripada, sa Štedimlijom i Matovićem, idejnom i književnom pokretu „Mlada Crna Gora“ i „Nova književna Crna Gora“. Dr Milan Rakočević je dio svog stvaralačkog angažmana posvetio proučavanju crnogorske usmene i narodne, epske književnosti, izučavao je stvaralaštvo barda, epske poezije starca Milije Medenice, i njegov značajni spjev „Banović Strahinja“. O ovoj temi ostavio je dr Rakočević svoj značajni naučni rad. Publicistički opus: Predvidio je mogućnosti prikazivanja ove epske tvorevine na filmskom platnu i njegovu pozorišnu realizaciju, što se i zbilo nakon Drugog svjetskog rata. Svoj naučni rad o ovoj temi objavio je kao feljton u listu „Slobodna misao“. Dr Rakočević bio je saradnik „Zete“, „Slobodne misli“ i drugih. Kao književnik, pjesnik objavio je dva pjesnička djela: spjev “Milan i Vjera“, i sonetni vijenac „Mojoj Crnoj Gori“. Kao književni prevodilac prevodio je sa češkog, slovenačkog i francuskog jezika, na crnogorski jezik, a sa crnogorskog prevodio je na ove jezike brojna djela, afirmišući se kao slavista i romanista. Preveo je na naš, crnogorski jezik Franca Prešerna, Ivana Potrča i druge slovenačke pisce, te čitavu plejadu čeških pisaca, potom generaciju francuskih pisaca od Ksavijera de Mestra do ostalih. Do Drugog svjetskog rata bio je dopisnik časopisa „Pravda“ iz Ljubljane, te profesor u I i II Gimnazije u Ljubljani. Kao profesor radio je u Učiteljskoj i Prirodnoslovnoj školi, a status univerzitetskog profesora stekao je odbranom doktorske disertacije u Ljubljani 1941. godine. Bio je redovni profesor filozofije na Univerzitetu u Ljubljani. Istaknuti njegošolog. Prevodio je Njegoševa djela na slovenački jezik i autor je brojnih studija o Njegošu, među kojima i znamenitog „Crnogorskog Prometeja“. Prevodio je književna djela raznih autora sa francuskog i drugih svjetskih jezika. Ratna epopeja: Pred izbijanje Drugog svjetskog rata stigao je u Crnu Goru. Bio je lični prijatelj i bliski saradnik generala Krsta Zrnova Popovića. Profesor dr Milan Rakočević, tokom Drugog svetskog rata, bio je u štabu „Lovćenske brigade“ generala Krsta Popovića, kao politički savjetnik i jedan od ideologa i imao je čin oficira, komandira (majora). Tokom Drugog svjetskog rata, u periodu od 1941-1945.godine, radio je kao novinar, saradnik „Glasa Crnogorca“(1941-1943.) i „Crnogorskog Vjesnika“(1943-1944), koji je izlazio u uslovima italijanske okupacije Crne Gore. U tim glasilima povremeno je objavljivao svoje članke, najčešće o kulturnim pitanjima i temama, polemišući sa pojedinim istaknutim klerikalno-političkim srpskim krugovima, u prvom redu sa eksponentima velikosrpske četničke ideologije, i sljedbenicima svetosavske doktrine episkopa dr Nikolaja Velimirovića. Polemisao je i sa dr Lukom Vukmanovićem u „Crnogorskom vjesniku“ u dva članka naslovljenim „S tom li sabljom ideš u hajduke“ i „Stani pope kud si namjerio“.  Rakočevićevo djelo o Njegošu „Crnogorski Prometej“-pokušaj povezivanja Njegoševe filozofije“ (objavljeno u Ljubljani 1940. godine - fototipsko-ponovljeno izdanje Podgorica 1988. godine.) je filozofsko-književna analiza, sinteza i percepcija Njegoša, antipodna „ Religiji Njegoševoj“, autora dr Nikolaja Velimirovića. Pored toga, dr Rakočević objavio je u Ljubljani 1941.godine knjige naslovljene: “Njegoševa etika čojstva“ i „Petar Petrović-Njegoš i čojstvo“. Pregovori sa partizanima: U Kolašinu je 1944.godine zasijedao CASNO. General Krsto Popović je na tom zasijedanju, kao svoje izaslanike, poslao prof. dr Milana Rakočevića, učitelja Milana Popovića i Nišu Vujoševića, predjednika bjeličke opštine. U Kolašinu je postignut načelni dogovor da general Krsto Popović izađe sa svojom vojskom na slobodnu teritoriju i da svoju vojsku stavi pod partizansku komandu. Delegacija Krsta Popovića predvođena dr Rakočevićem je na zasijedanju CASNO-a u Kolašinu u ime CFS potpisala Ugovor o saradnji i zajedničkoj borbi između zelenaša i partizana protiv zajedničkog neprijatelja do oslobođenja zemlje. Bilo je to vrijeme kada je Krsto Popović želio da uspostavi saradnju sa partizanima i kada je prihvatio povratak na federalističke pozicije - što je značilo da Crna Gora bude obnovljena i da bude ravnopravna federalna republika u Jugoslaviji. U tom smislu Krsto Popović je pozvao svoje pristalice i pripadnike da stupe u partizane i u NOVOJ. Po savjetu Popovića NOVOJ-u je pristupio, između ostalih, i dr Niko Miljanić (hirurg, koji je ranije ušestvovao na svjetskom Kongresu hirurga, te bio član Francuske hirurške akademije i nosilac najvećeg francuskog odlikovanja-Legije časti), a koji je ranije pripadao savjetničkom timu Krsta Popovića u „Lovćenskoj brigadi“ i koji je sa većom grupom federalista pristupio NOP-u i postao predsjednik CASNO-a. Osim njega, NOP-u su pristupili mnogi Krstovi saradnici među kojima i Savo Milunović, Joksim i Risto Radović, oficir Kosto Radović, dr Novak-Novo Vuletić i major Dimitrije Jovićević, bivši šef štaba „Lovćenske brigade“. Propast dogovora: Međutim, situacija je potom išla potpuno drugim tokom. Ugovor o saradnji partizana i zelenaša, kojeg je u Kolašinu potpisao u ime Krsta Popovića njegov delegat Dr Milan Rakočević nije ispoštovan od strane partizana-komunista. Najbliži saradnik generala Krsta Popovića, tokom Drugog svjetskog rata, njegov politički savjetnik i ideolog prof.dr akademik Novica Radović, kad je bio uhapšen od strane komunističko-partizanskih jedinica, na svom saslušanju, datom pred istražnim organima 27.decembra 1944.godine, pored ostalog, zapisnički je izjavio: “Milan Rakočević nije bio stari federalista, ali po dolasku njegovom iz Ljubljane približio se politici Federalističke stranke, prihvatio njezin program, izjašnjavao se protiv četnika, te kao takav od stranke prihvaćan i pomagan. On je slat po jednoj misija odbora u Kolašin ili po ličnom nalogu Krstovom, da pođe i da razgovara sa partizanima u vezi izlaska federalista iz bloka. Znam da se povratio pred ofanzivu početka avgusta mjeseca i poslao nam je poruku da što prije izlazimo iz bloka. O razgovoru sa prvacima partizanskog bloka podnio je referat od 27 stranica. Znam kasnije da se negdje u Ćeklićima sastao sa Krstom Popovićem koji je ilegalno iz bloka izašao, da je razgovarao sa njim i poslije toga ne znam šta je sa njim bilo. Nije neku označenu ulogu u stranci imao, ali se nalazio u Štabu Komande i prisustvovao svim razgovorima političke prirode kao mi ostali“. Dr Novica Radović je, 7.aprila 1945.godine u Istražnom zatvoru napisao i sljedeće: “ Po sporazumu sa predstavnicima partizana u Kolašinu, posredstvom Milana Rakočevića, koga sam sa Popovićem poslao tamo, ja sam napisao cirkularni manifest federalistima u avgustu, da se pridružuju partizanima u borbi za oslobođenje, a sam odlučio sa prvacima federalističkim da svaki ide u svoj senat i stavi se na raspoloženje vođstvu partizanskom, što su skoro svi učinili sem mene, jer su me Njemci i četnici uhapsili i držali u apsu skoro do njihovog napuštanja Cetinja, do 27.oktobra 1944.godine. Ali neobjašnjivo je, da ja i mnogi od njih mjesecima ležimo u zatvoru, dok se naši politički prijatelji bore pod petrokrakom zvijezdom već 5 mjeseci“. Osuda, pomilovanje, rehabilitacija: Na suđenju, koje je počelo na Cetinju, 26.marta 1945.godine, pred sudskim Vijećem vojne oblasti Drugog udarnog korpusa NOVOJ-a, a koje je završeno za veoma kratko vrijeme, zajedno sa brojnim prvacima CFS-a presudom od 10.maja 1945.godine, pored ostalih, dr Milan Rakočević je osuđen „kao ratni zločinac i saradnik okupatora„ na četvorogodišnju robiju. Osudu dr Milana Rakočevića objavljuje „Pobjeda“, broj 26. od 13.maja 1945.godine. U tom novinskom tekstu se kaže da se dr Rakočević Milan osuđuje:“na 4 godine robije i gubitak građanske časti za 4 godine, radi toga što je poznat kao razbijač narodnog ustanka i što se vezao sa raznim izdajnicima i narodnim neprijateljima. U tom cilju nastojao je da se postigne jedinstvo separatističke klike i nacionalističkih bandi. Bio je kao savjetodavac i rukovodilac okupatorsko-izdajničke propagande“. Međutim, nakon izvjesnog vremena provedenog u zatvoru, prof.dr Milan Rakočević je pomilovan i pušten na slobodu. Rehabilitovan je. Za njega su se zainteresovali Slovenci i on je otišao u Sloveniju i nastavio da se bavi poslom univerzitetskog profesora u Ljubljani, kao i svojim naučnim i filozofsko-književnim radom. Dr Milan Rakočević je umro u Ljubljani 1983.godine gdje je i sahranjen. Danas u Ljubljani živi njegovo potomstvo, sin sa porodicom. http://www.portalanalitika.me/analize/politika/19814-pria-o-jednoj-zaboravljenoj-linosti-.html#JOSC_TOP